In gesprek met Catherine Bornaghi Riesi

De geschiedenis heeft de neiging om een grote verscheidenheid aan belangrijke figuren en verhalen over het hoofd te zien die nooit de canon halen, noch in ons collectieve geheugen zijn opgeslagen. Met het Recentering Narratives Project wil Prince Credell, Beleidsadviseur Diversiteit & Inclusie bij Nederlands Dans Theater (NDT), deze blinde vlekken binnen de historische context van het gezelschap aan het licht brengen en het (NDT-)archief aanvullen met de vele multiraciale en veelzijdige talenten en artiesten die het (NDT-)podium door de decennia heen hebben gesierd. Dit project wil niet het verleden van NDT benadrukken waarin verschillen werden gevierd, maar wil eerder kunstenaars van kleur erkennen die geholpen hebben de artistieke creativiteit en identiteit van het gezelschap en de dansgemeenschap in het algemeen uit te bouwen. Via het Recentering Narratives Project zullen de bijdragen van deze kunstenaars worden benoemd en erkend. Niet in de laatste plaats omdat veel van deze voormalige NDT-dansers vandaag de dag nog steeds een enorme bijdrage leveren aan de kunstvorm!

Coverphoto: Blancs d’y Voir (1992) – Lionel Hoche. Foto: Joris-Jan Bos

Naast de inspirerende Karyn Benquet, eren we in oktober ook danser, choreograaf, docent, sieradenontwerpster en moeder Catherine Bornaghi Riesi. Ze studeerde dans aan het conservatorium in Montpellier en heeft tijdens haar danscarrière bij verschillende dansgezelschappen gedanst, zoals Jeune Ballet de France, Zürich Ballet en NDT 1 van 1992-2002.

Tijdens haar carrière als professioneel danser kwam ze voor veel uitdagingen te staan, maar zette altijd door en ontwikkelde zich tot een expressieve danskunstenaar met een sterke voorliefde voor het Kylián-repertoire. Op dit moment richt ze zich als sieradenontwerpster op haar eigen bedrijf en blijft ze op verschillende manieren creatief. We zijn erg dankbaar voor haar openheid in het delen van haar levensverhaal.

Waar ben je geboren en hoe ben je in je jeugd in aanraking gekomen met dans?

“Ik ben geboren in het hart van Frankrijk, in het stadje Guéret, waar ik de eerste jaren van mijn leven heb gewoond. Mijn biologische moeder, die afkomstig was van het eiland Réunion, maakte deel uit van de ‘de Kinderen van Creuse’, die onder dwang waren verplaatst door de Franse regering. Mijn biologische moeder kon me niet houden en een nieuwe familie adopteerde me voordat ik me kon herinneren.

Ondanks deze grootse gebeurtenis had ik het geluk in een liefdevol gezin te worden opgenomen, waar ik op 3-jarige leeftijd door mijn pleegmoeder werd geïntroduceerd aan dans. Ik hield van modern en jazz, want mijn generatie groeide op met het kijken naar oneindig veel dansprogramma’s op televisie in de jaren 80! Tot mijn 11e was dansen iets wat ik deed puur voor het plezier. Later zag mijn neef, die een achtergrond had in dans en een paar jaar ouder was dan ik, me dansen en vertelde me dat ik natuurlijke aanleg had maar wel hard zou moeten werken om me te ontwikkelen tot professional. Ik nam dat advies ter harte.”

Hoe maakte je de overgang van amateurdanser naar pre-professional?

“Eenmaal in mijn pubertijd ging ik naar een school in Montpellier, waar ik in aanraking kwam met ballet. Op mijn 13e ging ik naar het conservatorium in Montpellier en dat veranderde alles. Ik voelde me op zijn zachtst gezegd een zwart schaap. De docenten vroegen zich vaak af waar ik mijn carrière naartoe zag gaan gezien mijn achtergrond. Ik was er wel, maar ik voelde me vaak niet gezien en ik had moeite om aansluiting te vinden bij mijn medestudenten. Ondanks de eenzaamheid en de twijfels heb ik nooit echt overwogen om te stoppen. In die tijd had Maurice Béjart mannelijke dansers van kleur in dienst, dus ik was geobsedeerd door dat gezelschap en kon mezelf daar zien dansen door het werk en de stijl. Het zien van andere gekleurde mensen op het podium in professionele gezelschappen hield me gemotiveerd om door te zetten met dansen.”

Hoe leerde je NDT kennen en hoe ben je bij het gezelschap terechtgekomen?

“Ik had in het verleden al eens auditie gedaan bij NDT, met een negatief resultaat helaas, dus ik zag er tegenop om weer les te nemen bij het gezelschap toen de kans zich voordeed. Ook al had ik nog steeds een blessure, collega’s in het buitenland overtuigden me om weer les te nemen bij NDT tijdens een bezoek aan Den Haag. Ik herinner me dat toen ik auditie deed, er veel dansers en mensen van het artistieke team naar me toe kwamen om met me te praten en me welkom te laten voelen in de ruimte. Op dat moment voerde het gezelschap de zwart-wit reeks van Jiří Kylián uit en ik was erdoor betoverd.

Twee weken later kreeg ik een telefoontje van Carmen Thomas dat ik een plaats kon krijgen bij NDT 2, wat een droom was. Ik heb uiteindelijk drie jaar in het tweede gezelschap gezeten voordat ik naar het hoofdgezelschap ging. De dansers in beide gezelschappen waren ongelooflijk open en ik had eindelijk het gevoel dat ik op de juiste plek was. Iedereen was ambitieus en gemotiveerd en het voelde als een gezamenlijk doel om samen te werken en te creëren. Toen ik naar het hoofdgezelschap verhuisde, voelde deze diepgaande manier van werken meer autonoom en het was ongelooflijk om directer met Jiří samen te werken aan werken als Un Ballo, Whereabouts unknown en One of a Kind.”

Hoe waren je laatste jaren bij NDT en wanneer wist je dat het tijd was om het gezelschap te verlaten?

“Het einde van mijn carrière was turbulent en niet het einde dat de meeste dansers zich voorstellen; met collega’s aan hun zijde terwijl ze een laatste buiging maken met bloemen in hun armen. Jardin Clos was het laatste werk dat ik danste toen het in 2001 in première ging. Mijn laatste voorstelling was in Reggio Emilia, maar op dat moment wist ik nog niet dat het mijn laatste zou zijn.

In 2002 had ik al een tijd een relatie met een van de andere dansers en we kregen uiteindelijk samen twee meisjes. Later werd bij mijn eerste kind leukemie geconstateerd toen ze twee jaar oud was en dat moment haalde me uit de dansbubbel waar ik jaren in gezeten had. Opeens had ik te maken met belangrijke vragen en zorgen die niets met dans te maken hadden. NDT, zowel het personeel als de dansers, waren een steunpilaar bij de vele obstakels in die tijd en iedereen maakte het makkelijk voor mij om voor mijn dochter te zorgen tijdens de intensieve chemotherapiebehandeling van 2 jaar. Deze steun getuigde van de warmte en zorg binnen het gezelschap en de dansgemeenschap. Toch was de ziekte van mijn oudste dochter niet het enige obstakel.

Tijdens mijn jaren bij NDT leed ik ook onder psychisch misbruik buiten NDT. Het kostte me zes jaar om dat te erkennen en te begrijpen dat ik zo niet verder kon, vooral niet met mijn dochters en de instabiliteit die we ervoeren.”

Hoe was de overgang van professioneel danser naar moeder en uiteindelijk sieradenontwerper?

“Ik besloot terug te gaan naar Frankrijk om de problemen van mijn gezin op te lossen. Ik had geen idee wat er daarna zou komen, maar het voelde als de eerste positieve, noodzakelijke stap voorwaarts. Ik begon les te geven aan dansopleidingen, academies en privéscholen in Lyon, Montpellier, Parijs en Marseille, en deed dat bijna tien jaar lang. Vooral het geven van workshops over het werk van Jiří aan jonge dansers was spannend en inspirerend.

Toch voelde het als een enorme uitdaging om genoeg te verdienen om mijn dochters als alleenstaande ouder te onderhouden. Het taaie systeem om een vaste aanstelling te krijgen bij een dansopleiding werkte ontmoedigend, ook al had ik lang en veel freelance lesgegeven. Uiteindelijk hebben we toch het hoofd boven water kunnen houden.

Nu ben ik zo dankbaar dat mijn oudste dochters gelukkige en gezonde volwassenen zijn. Ik heb ook twee tieners uit mijn huidige huwelijk die me scherp houden. Onlangs ben ik mijn eigen sieradenbedrijf begonnen, @BIJOUXCATEOR, en het is een avontuur geweest om het vak te leren. Leren over marketing om mijn merk op te bouwen en hoe ik een website moet onderhouden, zijn nieuwe uitdagingen die me hebben geïnspireerd in deze fase van mijn leven. Mijn artistieke verleden komt op een andere manier weer tot leven en het ontwerpen geeft me nieuwe vooruitzichten voor mijn jonge bedrijf. Ik ben erg content.”