Partnering: de sensatie van het samen zijn

De les van Roger Van der Poel

tekst: jolanda keurentjes
FOTO’s: Sacha grootjans

Het eerste mootje choreografie tijdens de NDT Summer Intensive is direct een pittige hap. De vrouwen haken hun arm om de nek van hun partner en moeten licht en soepel voor hem langs glijden. Docent Roger Van der Poel: ‘Jongens: het is de uitdaging om het meisje niet te grijpen.’

‘Hoe dichter ze bij je lichaam blijft, hoe makkelijker het gaat en hoe beter het er uit ziet!’, benadrukt Van der Poel. Aandachtig gaat hij bij elk van de tien koppels langs en neemt de plaats in van een van beide dansers om de ander te laten voelen wat hij bedoelt.

Het is hartje zomer, buiten is het heet, maar in de studio’s van Nederlands Dans Theater (NDT) aan het Spui in Den Haag is het koel. Voor de negende keer vindt hier de NDT Summer Intensive plaats, een twee weken durende cursus die aan getalenteerde, jonge dansers de gelegenheid biedt om onder leiding van NDT’s eigen dansers en het artistieke team te trainen. De NDT Summer Intensive is één van de weinige zomercursussen ter wereld die gekoppeld is aan een dansgezelschap van topniveau.
Voor beide partijen is dit een positieve ervaring: de studenten leren het repertoire en de werkwijze van het gezelschap kennen. Bovendien biedt de cursus aan de dansers van het gezelschap de mogelijkheid om zich te ontwikkelen en profileren als repetitor, docent of choreograaf. Het repertoire van huischoreografen Paul Lightfoot en Sol León speelt een grote rol in het aanbod. De cursus sluit af met een presentatie voor publiek. Deze avond bestaat uit open lessen repertoire voor alle groepen, gevolgd door presentaties van nieuwe creaties op het toneel. Zo krijgt het publiek een beeld van het werkproces van de twee cursusweken.

Roger Van der Poel samen met Ema Yuasa tijdens de NDT Summer Intensive 2019.

Roger Van der Poel werkt al sinds de oprichting mee aan de Summer Intensive. Hij geeft lessen ballet en studeert repertoire in. Van der Poel studeerde aan de Escola de Dança do Conservatório Nacional in Lissabon en danste onder meer bij Ballet Gulbenkian in Portugal en Ballet du Grand Théâtre de Genève in Zwitserland, voordat hij in 2006 bij NDT 2 begon. In die periode ontving hij de Aanmoedigingsprijs Dansersfonds ’79 en de Zwaan voor de meest indrukwekkende dansprestatie voor zijn rol in Simple Things van Hans van Manen. Hij ontwikkelde door de jaren heen zijn talent voor lesgeven en legde zich onder meer toe op partnering. Tijdens de zomer- en winterbreak van het gezelschap heeft hij het daar inmiddels erg druk mee; hij is vooral in het buitenland veelgevraagd.

“Ik zie de zoektocht in hun lichaam.”

Roger Van der Poel

Virtuoos
Al gauw loopt de temperatuur in de studio op. De twintig dansers werken anderhalf uur lang intensief en vol energie aan een duet uit Postscript, een choreografie voor NDT 2 van Paul Lightfoot en Sol León uit 2005. Het paar creëerde sinds de start van hun samenwerking in 1989 meer dan vijftig choreografieën, waarvan vele over de hele wereld worden uitgevoerd. Het komend seizoen is deze choreografie in de theaters te zien in het NDT 2-programma Standalone. Het werk bestaat uit drie delen: een pas-de-trois en twee duetten.

Van der Poel vertelt: ‘Ik danste in 2007 in een van de duetten. Mijn partner tijdens de les, Ema Yuasa, danste in het andere. Ik interpreteer het duet dat we nu instuderen als een rijpingsfase in de ontwikkeling van een meisje, dat de ontmoeting met een ander aangaat. Het is een prachtig poëtisch werk. Het heeft voor mij typische ‘Sol-Paul kenmerken’: er zitten veel gebaren in en het is heel virtuoos.’ Lachend: ‘Het is echt technische hardcore. Dat geeft de studenten soms te veel informatie.’ Gelukkig bieden de twee weken van de cursus genoeg tijd om de choreografie onder de knie te krijgen en aan extra kwaliteit in de uitvoering te werken. Van der Poel brengt er graag die ‘magie’ in. Tijdens de les straalt hij dit optimisme uit. Hij geeft veel positieve commentaren, heeft voor iedereen aandacht en is altijd bereid om de bewegingen op een andere manier uit te leggen of voor te doen. Daarbij illustreert hij de bewegingen soms met gebaren, soms met geluiden en adem: ‘haaaa’ of ‘sjk sjk’. Hij laat de studenten zien hoe ze zichzelf kunnen helpen door gebruik te maken van zwaartekracht en momentum, en ook hoe de partners op elkaar moeten inspelen. Af en toe checkt hij iets in de videoregistratie van Postscript en komt dan terug met betere aanwijzingen. ‘Ik leer hen de choreografie stukje bij beetje, langzaamaan. Ik zeg hen dat ze moeten wachten tot ze het mechanisme snappen, en er pas vol voor moeten gaan als ze dat beheersen.’

'Postscript' van Sol León en Paul Lightfoot, 2020. Foto: Rahi Rezvani

Veeleisend
De studenten zijn gretig en werken hard. Ze gaan direct aan de slag met de prettige aanwijzingen die ze van de docent krijgen. Bij sommigen is te zien hoe ze aan elkaar moeten wennen; anderen lijken al heel organisch op elkaar ingespeeld en tonen zelfs al in deze tweede les een glimp van de magie van de choreografie. De kandidaten zijn via een auditie per video door een artistiek team uitgekozen. Ze volgen les in drie leeftijdsgroepen; dit is groep B, van 19 tot 21 jaar. De duo’s zijn samengesteld naar lengte, daarom is het logisch dat de partners elkaar moeten leren kennen. ‘Het lesgeven aan duo’s is veeleisend’, zegt Van der Poel. ‘Je moet als docent tegelijkertijd op twee mensen letten die verschillende bewegingen doen. Als je lesgeeft aan individuen, zie je meteen wat je kunt corrigeren. Bij een duo speelt daarbij ook de chemie tussen de personen een rol.’ In een reguliere les ligt vaak de focus op passen. Bij partnering, geeft hij aan, gaat het om de sensatie van het samen zijn. ‘Ik leer je hoe je met je partner mee moet gaan, hoe je je partner moet voelen. Het is belangrijk dat je je bewust bent van het moment: je moet alert en aanwezig zijn’.

“Iedereen moet gelijke kansen krijgen.”

Roger Van der Poel
NDT Summer Intensive 2019

Omhelzing
Van der Poel is erg bescheiden over zijn kwaliteiten als docent. ‘Men zegt dat ik van nature heel goed kan uitleggen.’ Hij wil graag dat de studenten hem goed begrijpen en in staat zijn om de lesstof uit te voeren. ‘Daarom geef ik hen verschillende opties: probeer dit eens, of doe het zo. Ik vind het belangrijk om mensen te bemoedigen. Dat is geworteld in mijn dertien jaar lange ervaring bij NDT, waar iedereen altijd heel behulpzaam is.’ Hij is geïnteresseerd in de dansers, maar ook in de mens en zorgt graag voor een sfeer van camaraderie in de les. ‘Iedereen moet gelijke kansen krijgen, vind ik, daarom kijk ik hoe ik iedereen het beste kan bereiken, van degene die denkt dat hij het al kan tot degene die onzeker is. Ik zie de zoektocht in hun lichaam. Het is een fantastische ervaring om elke keer weer nieuwe, enthousiaste mensen te zien.’ Het mooiste commentaar dat hij ooit kreeg? ‘Ik had nooit gedacht dat ik van ballet hield. Jij hebt er voor gezorgd dat ik er iets nieuws in heb ontdekt!’ De les eindigt met een klein maar intens ritueel: de partners omhelzen elkaar. Roger Van der Poel laat nadrukkelijk en met plezier zien hoe stevig dat moet voelen.

Dit interview verscheen in het jubileumnummer van Dans Magazine, speciaal gewijd aan het zestigjarig bestaan van Nederlands Dans Theater.